ควอตซ์ หรือ ซิลิกาไดออกไซด์ (SiO2) ที่มีโครงสร้างผลึก เป็นวัสดุที่พบได้ทั่วไปในธรรมชาติ มีอยู่ในหิน แกรนิต ทราย และแม้แต่เปลือกหอย ซึ่งมีความแข็งแรงสูงทนทานต่อความร้อนและความชื้นได้เป็นอย่างดี คุณสมบัติเหล่านี้ ทำให้ควอตซ์กลายมาเป็นวัสดุที่มีความสำคัญมากในอุตสาหกรรมต่างๆ
ควอตซ์ที่เราใช้ในอุตสาหกรรมนั้นมักผ่านการสังเคราะห์ขึ้นมาโดยใช้เทคนิคหลอมละลายซิลิกาบริสุทธิ์หรือเทคนิคเจริญเติบโตผลึกจากแก๊ส
คุณสมบัติเด่นของควอตซ์:
- ความแข็งสูง: ควอตซ์มีค่าความแข็งอยู่ที่ 7 ในมาตราส่วนโมห์ส ซึ่งแข็งกว่าเหล็กและทองแดง
- ทนต่อความร้อนสูง: ควอตซ์สามารถทนต่ออุณหภูมิสูงได้ถึง 1,500 °C โดยไม่หลอมละลาย
- ทนทานต่อการกัดกร่อน: ควอตซ์ไม่ถูกทำลายโดยสารเคมีส่วนใหญ่ จึงเหมาะสำหรับการใช้งานในสภาพแวดล้อมที่รุนแรง
- สมบัติทางไฟฟ้าดีเยี่ยม: ควอตซ์เป็นฉนวนความร้อนและไฟฟ้าที่ดี มีค่าคงที่ไดอิเล็กทริกต่ำ ซึ่งทำให้เหมาะสำหรับการใช้งานในวงจรอิเล็กทรอนิกส์
- คุณสมบัติไพโรอิเล็กทริก: ควอตซ์จะขยายตัวเมื่อถูกความร้อน
การใช้งานของควอตซ์:
ควอตซ์มีการนำไปใช้ประโยชน์อย่างกว้างขวางในหลากหลายอุตสาหกรรม อาทิ:
- อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์: ควอตซ์ถูกนำมาใช้ทำเป็นตัวสร้างความถี่ (quartz oscillator) ซึ่งมีความแม่นยำสูง และใช้กันแพร่หลายในนาฬิกา โทรศัพท์มือถือ คอมพิวเตอร์ และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์อื่นๆ
- อุตสาหกรรมเซรามิกส์: ควอตซ์ถูกนำมาใช้เป็นส่วนผสมหลักในการผลิตเซรามิกส์ refractory ซึ่งทนต่อความร้อนสูงและการกัดกร่อน
- อุตสาหกรรมแก้ว: ควอตซ์สามารถละลายได้ในอุณหภูมิสูง และใช้สำหรับผลิตแก้วชนิดพิเศษ เช่น แก้วหลอมขุ่น (frosted glass)
วิธีการผลิตควอตซ์:
ควอตซ์ที่ใช้ในอุตสาหกรรมส่วนใหญ่จะต้องผ่านกระบวนการสังเคราะห์ขึ้นมา ซึ่งมี 2 วิธีหลัก:
- วิธีการหลอมละลายซิลิกาบริสุทธิ์ (Quartz melting): ซิลิกาบริสุทธิ์ (SiO2) จะถูกให้ความร้อนจนละลายและนำไปขึ้นรูปตามต้องการ
- วิธีการเจริญเติบโตผลึกจากแก๊ส (Chemical Vapor Deposition, CVD): วิธีนี้ใช้แก๊ส Silane (SiH4) ที่อุณหภูมิสูงจะถูกสะสมบนพื้นผิวของ seed crystal ทำให้เกิดควอตซ์บริสุทธิ์
คุณสมบัติ | ค่า |
---|---|
ความแข็ง | 7 (โมห์ส) |
จุดหลอมเหลว | 1,713 °C |
ความหนาแน่น | 2.65 g/cm³ |
ค่าคงที่ไดอิเล็กทริก | 3.8 (ที่ความถี่ 1 MHz) |
ข้อดีของการใช้ควอตซ์:
- ความแม่นยำสูง: ควอตซ์มีคุณสมบัติทางไฟฟ้าที่ยอดเยี่ยม ทำให้เหมาะสำหรับการใช้งานในวงจรอิเล็กทรอนิกส์ที่ต้องการความแม่นยำสูง เช่น นาฬิกาquartz
- ความทนทาน: ควอตซ์ทนต่อความร้อนและความชื้นได้ดี จึงเหมาะสำหรับการใช้งานในสภาพแวดล้อมที่รุนแรง
ข้อเสียของการใช้ควอตซ์:
- ราคาสูง: ควอตซ์ที่มีความบริสุทธิ์สูงมักจะมีราคาแพง
- ความเปราะ: ควอตซ์เป็นวัสดุที่เปราะ และอาจแตกหักได้ง่าย
ควอตซ์ เป็นวัสดุที่สำคัญและมีประโยชน์อย่างมากในอุตสาหกรรมต่างๆ โดยเฉพาะในวงการอิเล็กทรอนิกส์ และเซรามิกส์ คุณสมบัติของมัน เช่น ความแข็ง ความทนทานต่อความร้อนและความกัดกร่อน ทำให้ควอตซ์เป็นตัวเลือกที่เหมาะสมสำหรับหลากหลายการใช้งาน