หากคุณเคยได้ยินชื่อ “shape memory alloy” หรือ “โลหะความจำรูปร่าง” คุณอาจจะนึกถึงวัสดุสุดพิเศษที่สามารถกลับคืนสู่รูปร่างเดิมได้หลังจากถูกบิดเบือน หรือทำให้เสียรูปไป Nitinol (NiTi) ซึ่งเป็นโลหะผสมของนิกเกิลและไทเทเนียม เป็นตัวอย่างที่โดดเด่นที่สุดของโลหะความจำรูปร่าง และครอบครองคุณสมบัติอันน่าอัศจรรย์ที่ทำให้มันถูกนำมาใช้ในหลากหลายอุตสาหกรรม ตั้งแต่การแพทย์ไปจนถึงอวกาศ
Nitinol มีชื่อเล่นอีกอย่างว่า “memory metal” เนื่องจากสามารถกลับคืนสู่รูปร่างเดิมได้หลังจากได้รับความร้อน
คุณสมบัติพิเศษของ Nitinol มาจากโครงสร้างผลึกที่ไม่เหมือนใคร เมื่อ Nitinol ถูกทำให้เย็นลงต่ำกว่าอุณหภูมิการเปลี่ยนแปลง (transformation temperature) โครงสร้างอะตอมจะเปลี่ยนไป ทำให้เกิดรูปร่างที่ต่างไปจากเดิม และเมื่อถูกความร้อนขึ้นเหนืออุณหภูมิการเปลี่ยนแปลง อะตอมจะกลับเข้าสู่โครงสร้างเดิม ส่งผลให้ Nitinol กลับคืนสู่รูปร่างดั้งเดิม
คุณสมบัติที่น่าสนใจนี้ทำให้ Nitinol ถูกนำมาใช้ในหลากหลายแอพลิเคชัน
Nitinol ในอุตสาทย์การแพทย์:
-
** stent (ขดลวดยึดหลอดเลือด)**: Nitinol สามารถถูกขึ้นรูปให้เป็น stent ที่มีขนาดเล็กมาก และเมื่อถูกปล่อยเข้าไปในหลอดเลือดที่ตีบแคบ จะสามารถขยายตัวกลับคืนสู่รูปร่างเดิม ทำให้หลอดเลือดกว้างขึ้นและอัตราการไหลเวียนของโลหิตดีขึ้น
-
** उपकरणยึดกระดูก**: Nitinol สามารถใช้เป็นวัสดุสำหรับยึดกระดูกเนื่องจากมีความแข็งแรงและยืดหยุ่น
-
** วาล์วหัวใจ**: Nitinol ถูกนำมาใช้ในการผลิตวาล์วหัวใจเทียม เนื่องจากมีความทนทานต่อการสึกกร่อนและสามารถเปิดปิดได้อย่างแม่นยำ
Nitinol ในอุตสาหกรรมอื่น ๆ:
- ** อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์**: Nitinol สามารถใช้เป็นตัว actuate (กลไก) ในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เช่น กล้อง, โทรศัพท์มือถือ และระบบควบคุมอัตโนมัติ
- ** ระบบกันสะเทือน**: Nitinol ถูกนำมาใช้ในการผลิตระบบกันสะเทือนในรถยนต์และเครื่องบิน เนื่องจากมีความสามารถในการดูดซับแรงกระแทกได้อย่างดี
- ** อวกาศ**: Nitinol สามารถทนทานต่ออุณหภูมิสูงและต่ำ ทำให้ถูกนำมาใช้ในชิ้นส่วนของยานอวกาศ
การผลิต Nitinol:
การผลิต Nitinol เริ่มต้นจากการหลอมเหลวของโลหะนิกเกิลและไทเทเนียมในอัตราส่วนที่เหมาะสม จากนั้นจะผ่านขั้นตอนการหล่อ, การขึ้นรูป และการอบชุบเพื่อให้ได้คุณสมบัติที่ต้องการ
Nitinol เป็นวัสดุที่มีศักยภาพสูงสำหรับการใช้งานในอนาคต เนื่องจากมีคุณสมบัติพิเศษที่ไม่เหมือนใคร
ข้อดีและข้อเสียของ Nitinol:
คุณสมบัติ | ข้อดี | ข้อเสีย |
---|---|---|
ความจำรูปร่าง | สามารถกลับคืนสู่รูปร่างเดิมได้หลังจากถูกบิดเบือน | ค่าใช้จ่ายในการผลิตสูง |
ความแข็งแรง | มีความแข็งแรงและทนทานต่อการสึกกร่อน | ความยากลำบากในการขึ้นรูป |
ทนต่ออุณหภูมิ | สามารถทนต่ออุณหภูมิสูงและต่ำ | จำเป็นต้องมีกระบวนการอบชุบที่แม่นยำ |
Nitinol เป็นตัวอย่างของวัสดุขั้นสูงที่สามารถเปลี่ยนแปลงวิธีการผลิตและการใช้งานของเรา
สำหรับอนาคต Nitinol จะถูกนำมาใช้ในการพัฒนาวัสดุใหม่ๆ ที่มีคุณสมบัติพิเศษยิ่งกว่าเดิม และจะช่วยผลักดันการก้าวกระโดดในด้านเทคโนโลยีต่างๆ